مرتضی کریمی نیا دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه همدان در خصوص انعکاس عقاید و باورهای مربوط به چشم بد در آثار بیدل دهلوی
1396/06/20
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد همدان گفت: بررسی تحلیلی دیوان این شاعر بزرگ زبان و ادبیات فارسی، نشان میدهد که بیدل دهلوی علاوه بر اعتقاد به چشم زخم و تأثیر آن، عقاید و باورهای مربوط به چشم بد و آسیب رسان را که در عصر و محیط زندگیاش وجود داشت به خوبی انعکاس داده است.
مرتضی کریمی نیا با بیان اینکه آثار ادبی فارسی یکی از غنیترین منابع ثبت آداب و رسوم و اعتقادات فرهنگ و ادب عامه است، اظهار کرد: یکی از عناصر فرهنگ و ادب عامه، باور چشم زخم است که از گذشتههای بسیار دور تا کنون در فرهنگ اغلب ملل وجود داشته و هر قومی متناسب با فرهنگ و باورها و اعتقادات خویش به دفع اثرات آن میپردازد. وی ادامه داد: چشم زخم و اعتقاد به آسیبی که از نگاه دیگران به انسان میرسد یکی از مضامین پرکاربرد در حیطه ادبیات فارسی است و بنده این مقوله را طی پژوهشی در دیوان بیدل دهلوی بررسی کردم. دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد همدان بیان کرد: بررسی تحلیلی دیوان این شاعر بزرگ زبان و ادبیات فارسی، نشان میدهد که بیدل دهلوی علاوه بر اعتقاد به چشم زخم و تأثیر آن، عقاید و باورهای مربوط به چشم بد و آسیب رسان را که در عصر و محیط زندگیاش وجود داشت به خوبی انعکاس داده است، البته بعضی از شیوههای دفع اثرات چشم بد در دیوان بیدل دهلوی مانند دود کردن اسپند، خواندن وان یکاد، دعا و تعویذ دیده می شود. کریمی با تاکید بر اینکه بیدل دهلوی عقاید و باورهای مربوط به چشم بد و آسیب رسان را که در عصر و محیط زندگیاش وجود داشت به خوبی انعکاس داده است، ابراز کرد: بررسی دیوان بیدل دهلوی، نشان میدهد که این شاعر به چشم زخم و تأثیر آن اعتقاد داشته است و این عنصراز وجوه گوناگون، خصوصاً مفاهیم موجود درباره چشم زخم عاشق نسبت به معشوق و برعکس مورد توجه وی قرار گرفته است و این شاعر با باریک اندیشی های خود، مفاهیم جدید و زیبایی را در این زمینه آفریده است. وی افزود: بیدل دهلوی در دیوان خویش در 22 بیت به این باور اشاره کرده است که در 11 بیت به راههای پیشگیری از چشم زخم اشاره دارد. این راهها در دیوان وی شامل سوزاندن اسفند، (9 بیت) چهار قل (یک بیت) و استفاده از تعویذ (حرز و هیکل) (یک بیت) هستند. دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد همدان در پایان خاطرنشان کرد: نکتۀ جالب در اینجاست که بیدل دهلوی به راههای معروف دیگر از بین بردن چشم زخم مانند وان یکاد و پرداخت زکات اشاره ای نکرده است.