دکتر نسرین فلاح استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در خصوص عشق و انسجام ساختاری غزلهای زیب النّسا مخفی
1396/06/04
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: ساختار غزل زیب النسا مخفی، انسجام غزل را بر اساس هستة مرکزی معنایی اندوه عاشق و حسن و رفتار معشوق نشان می دهد و سه نوع ساختاری غزل را شکل می دهد که اغلب فضای تیرة ناامیدی و رنگ سیاه را به ذهن متبادر می سازد.
دکتر نسرین فلاح با بیان اینکه زیب النَسا مخفی دختر اورنگزیب عالمگیر، شاهزاده و شاعر سبک هندی در قرن یازدهم بود، اظهار کرد: حمایت وی از نویسندگان و شاعران در عهد بیمهری پدر به شعر، از فقر علمی دربار گورکانیان هند کاست. وی با اشاره به اینکه پانصدوچهار غزل بیشترین حجم دیوان شعری وی را دربرگرفته است، اظهار کرد: بنده تلاش کردم در پژوهشی با عنوان «عشق و انسجام ساختاری غزلهای زیب النّسا مخفی» به صورت کیفی و با شیوهای تحلیلی- توصیفی در دو محور عمده، شاخصههای معنایی غزل این شاعر و انسجام ساختاری آن را بررسی کنم. استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان ادامه داد: بررسی دیوان غزلیات وی، افزون بر تحلیل معنایی و طرح مشخَصههای بلاغی، بسیاری از وجوه بارز سبک شاعر را در مقایسه با ویژگیهای غالب سبک هندی ارائه میکند؛ یافتههای پژوهش غلبة عشق را در غزل شاعر در قالب مثلث توصیف عاشق، معشوق و وجوه عشق اثبات میکند و با نفی گسست معنایی غزل، انسجام آن را بر هستة مرکزی معنایی اندوه عاشق و توصیف معشوق نشان میدهد. دکتر فلاح به بیان نتایج این پژوهش پرداخت و ابراز کرد: بررسی شاخصههای معنایی غزل مخفی، ابعاد سه گانة توصیف عاشق، معشوق و وجوه عشق را در کنار یکدیگر قرارمیدهد. تنوع توصیف عاشق در چهار مقولة شرایط عاشق، چگونگی پیدایش عشق، تعامل با معشوق و پیامدهای فردی و اجتماعی مطرح میشود و ویژگیهای متعددی را دربرمیگیرد. وی افزود: اغراق، تشخیص، تکرار، تلمیح، مضمون سازی، لفظ تراشی و الهام گرفتن از تجارب روزمره، از ویژگیهای سبکی این بخش است و تعقید و پیچیدگی معنایی اندک است. استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به اینکه توصیف معشوق در سه مقولة جایگاه معشوق، تعامل با عاشق و پیامد عشق مطرحمیشود، تاکید کرد: حسن معشوق در غزل های این شاعر، جایگاه بالا و میزان دلبستگی عاشق را نشانمیدهد و اغلب به دو صورت کلی و جزئی مطرحمیشود. بهرهگیری از انواع تشبیه، بخصوص تشبیه بلیغ و استعاره از ویژگیهای این بخش است. دکتر نجفی با بیان اینکه انواع غزل برحسب نوع معشوق در غزل مخفی مشاهده میشود، به تبیین آن پرداخت و گفت: معشوق زمینی، انواع غزلهای عاشقانه با بیشترینکمَیت، معشوق اعتقادیو الهی در دیوان مخفی، نوع عارفانه و بینابین را با کمترین میزان شکلمیدهد. وی در پایان خاطرنشان کرد: ساختار غزل مخفی، انسجام غزل را بر اساس هستة مرکزی معنایی اندوه عاشق و حسن و رفتار معشوق نشان میدهد و سه نوع ساختاری غزل را شکلمیدهد که اغلب فضای تیرة ناامیدی و رنگ سیاه را به ذهن متبادرمیسازد.