گفتگویی با اخلاق آهن؛ پارسای پارسیپردازِ هند در خصوص بیدل
1396/05/14
استاد مطالعات زبان و ادبيات فارسي و آسياي ميانه دانشگاه های هندوستان:
بیدل خصوصیات پنهانی اثر بسیاری از شاعران فارسی زبان را بازسازی می¬کند
دكتر اخلاق احمد آهن با اشاره به اینکه بیدل معروفترین شاعر هندوستان بعد از خسرو است گفت: نیاز فتح پوری می-گوید وقتی ما بیدل را می¬خوانیم در حدی با بهترین¬های ادبیات مواجه می¬شویم که دیگر نیازی به خواندن اثر شاعر دیگری پیدا نمی¬کنیم، در حقیقت بیدل خصوصیات پنهانی اثر بسیاری از شاعران فارسی زبان را بازسازی می¬کند.
دكتر اخلاق احمد آهن با بیان اینکه امیر خسرو و بیدل، دو شاعر فارسی زبان هندی بودند که هیچگاه به ایران نرفته و هیچ نسبتی با ایران نداشتند، اظهار کرد: هر دو آنها ترک نژاد بودند ولی در محیط اجتماعی و فرهنگی هند به دنیا آمده و همانجا بزرگ شده بودند، این دو مرد بزرگ هیچگونه پیشینه ادبی نداشتند، بلکه پسران سربازانی بودند که جانشان را در جنگ از دست داده بودند. وی با اشاره به اینکه با وجود چهار قرن فاصله بین این دو شاعر شباهتهای بسیاری بین آنها مشاهده میشود، ابراز کرد: برخلاف امیرخسرو، بیدل با هیچ پادشاه یا درباری در ارتباط نبود ولی از نزدیک شاهد تغییرات سیاسی – اجتماعی زمان خود بود. هردو آنها قلباً گرایش صوفیمآبانه دارند و اشعار آنها تجربه و تفکر طریقه صوفیگری را نشان میدهد. علاوه براین، مطالعه خلاقانه و اوج درک سنت کلاسیکی این افراد به عنوان شاعران برجسته گذشته نقش منحصربهفردی را در راستای نوآوریهای آینده ایفا میکنند. این استاد مطالعات زبان و ادبيات فارسي و آسياي ميانه هندوستانی ادامه داد: هر دو شاعر تقریباً تمام عمر خود را در پایتخت گذرانده و از نزدیک شاهد دگرگونی شرایط سیاسی – اجتماعی دوره خود بودند، این شعرا گرچه نظرات خود را در مورد اتفاقات، مستقیماً در آثار خود نیاوردهاند ولی بازتاب جو و محیط جامعه آن زمان در اشعار آنها کاملاً هویدا است. دكتر اخلاق احمد آهن با اشاره به اینکه بیدل معروفترین شاعر هندوستان بعد از خسرو است، بیان کرد: نیاز فتح پوری میگوید وقتی ما بیدل را میخوانیم در حدی با بهترینهای ادبیات مواجه میشویم که دیگر نیازی به خواندن اثر شاعر دیگری پیدا نمیکنیم، در حقیقت بیدل خصوصیات پنهانی اثر بسیاری از شاعران فارسی زبان را بازسازی میکند. وی افزود: هنگام بررسی تطبیقی اشعار بیدل و امیرخسرو باید به ویژگیها و روند ادبی شعر فارسی به طور کلی توجه داشت به همین دلیل بهتر است در سایه خصایص عمومی شعر فارسی به مقایسه اشعار و نحوه شعرگویی این دو شاعر در زمینه عرفان، آزاد اندیشی، بردباری، اخلاق و حزن بپردازیم. استاد دانشگاه های هندوستان با بیان اینکه میرخسرو نیز مانند هر شاعرصوفی بزرگ دیگری بری از هر گونه تعصب، تبعیض و کوته فکری بود، اظهار کرد: با نگاهی بر نحوه نوشتن نوع شعر میتوان پی برد او چه مقدار با افراد دینها، گروهها، نژادها و پیشههای مختلف از نزدیک در ارتباط بوده و چقدر به تمام این اقشارعشق میورزیده و آنها را دوست داشته است. این روحیه دلسوزی و شفقت امیرخسرو تنها نسبت به افراد جامعه و کشور خودش اختصاص نداشته، بلکه شامل تمام جوامع انسانی و حتی همه مخلوقات خداوند میشد. وی در پایان خاطرنشان کرد: بیدل به عنوان یک شاعر اصیل صوفی، هنگام سیر به سوی عشق الهی، خود را از هرگونه آلودگی و جذابیتهای دنیوی خالص می رهاند و می گوید: دل اگر در جهد کوشد مفت احرام صفاست/هم بقدر صیقل است آب وضو آئین